Halk arasında “sarı nokta hastalığı” olarak bilinen yaşa bağlı makula dejenerasyonu, gözün retina tabakasıyla ilgili bir sorundur. Anadolu Sağlık Merkezi Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Yusuf Avni Yılmaz, sarı nokta hastalığının ileri yaşlarda körlüğe yol açabileceğini söyledi: “Sarı nokta hastalığı için risk faktörleri arasında ileri yaş, sigara kullanımı, ailede sarı nokta hastalığı olan bir kişinin bulunması, yüksek tansiyon, obezite ve egzersiz eksikliği, açık göz rengi, aşırı güneşe maruz kalma, aşırı yağ tüketimi ve bazı ilaçların yan etkileri sayılabilir.” Op. Dr. Yusuf Avni Yılmaz sarı nokta hastalığı ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı…
Retinanın makula bölgesinin sağlığı, okuma, tanıma, araba kullanma, televizyon izleme, bilgisayar kullanma ve ince ayrıntıları görmeyi gerektiren diğer görsel işlevleri yerine getirme yeteneğini belirler. Retinanın makula adı verilen kısmı çeşitli nedenlerle hasar gördüğünde makula dejenerasyonu veya sarı nokta hastalığı ortaya çıkar. Makula dejenerasyonunda, hastalığın derecesine bağlı olarak merkezi görüş kaybedilir. Yakın veya uzak bir nesneye bakıldığında ayrıntılar artık fark edilemez. Ancak çevresel (yanal) görüş hala normal olabilir. Örneğin, kolunuzdaki saate baktığınızda rakamları görebilirsiniz ancak akrep ve yelkovanı göremezsiniz. Erken evrelerde, düz çizgilere veya karelere bakarken, çizgiler kavisli veya bükülmüş olarak algılanır.
Sarı nokta hastalığını önlemenin tek yolu sağlıklı beslenmek ve güneş gözlüğü takmaktır.
ABD’de 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre, dünya genelinde 9,1 milyon erken makula dejenerasyonu vakası bulunmaktadır. Bu sayının 2050 yılına kadar 17,8 milyona yükselmesi beklenmektedir. İki tip makula dejenerasyonu vardır: kuru tip ve ıslak tip. Kuru makula dejenerasyonu vakaların yaklaşık yüzde 90’ını oluşturmaktadır. Sarı leke hastalığıYavaş ilerler ve bu hastalığı tedavi edecek özel bir ilaç yoktur. Kuru tip, hastalığın erken bir aşamasıdır ve makula dokusunun yaşlanması ve incelmesi, pigmentin makula içine salınması veya her iki sürecin bir kombinasyonundan kaynaklanabilir. Kuru makula dejenerasyonu, drusen olarak bilinen sarımsı lekeler makula içinde ve çevresinde birikmeye başladığında teşhis edilebilir. Bu lekelerin dokunun bozulmasından kaynaklanan birikintiler veya döküntüler olduğu düşünülmektedir. Kuru makula dejenerasyonundan korunmanın veya ilerlemesini önlemenin tek yolu sağlıklı beslenmek ve güneşin zararlı ışınlarına karşı koruyan güneş gözlükleri takmaktır.
Sarı nokta hastalığına ne sebep olur?
Kuru makula dejenerasyonu vakalarının yaklaşık yüzde 10’unda göz hastalığı ileri ve zarar verici bir forma ilerleyebilir. Yaş makula dejenerasyonunda, retinanın altında yeni kan damarları büyür ve kan ve sıvı sızdırır. Bu sıvı sızıntısı ışığa duyarlı retina hücrelerinde kalıcı hasara yol açar ve merkezi görme alanında kör noktalara neden olur. Yeni oluşan kan damarlarından sıvı sızdıkça, bu durum retinal ödem ve ciddi görme kaybına yol açar.
Sarı nokta hastalığının belirtileri: Bulanık ve çarpık görme – sarı nokta hastalığının belirtisi
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı genellikle yavaş ve ağrısız bir görme kaybına neden olur. Ancak nadir durumlarda görme kaybı aniden de ortaya çıkabilir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonunun erken belirtileri arasında merkezi görüşte gölgeli alanlar, alışılmadık derecede bulanık veya bozuk görüş yer alır. Hastalık kapsamlı bir göz muayenesi sırasında teşhis edilir. “Armsler ızgara haritası” “Kare harita” olarak adlandırılan çok sayıda kareden oluşan bir harita testi kullanılır. Bu haritadaki çizgiler eğri ise, bu maküler dejenerasyon şüphesini artırmalıdır. Göz bebeğini bir damla ile genişleterek retinanın ayrıntılı bir muayenesi de gereklidir. Gerekirse OCT ve oküler anjiyografi tanıyı doğrulamak ve makula dejenerasyonunun tipini belirlemek için önemlidir.
Genetik yatkınlık sarı nokta hastalığına neden olabilir
Sarı nokta hastalığı yaşla ilişkili olsa da, araştırmalar hastalığın genetik bir bileşeni olduğunu da göstermektedir. Araştırmacılar yaşa bağlı makula dejenerasyonunun gelişimi ile bir gen varyantı arasında güçlü bir bağlantı bulmuşlardır. Bu genetik kusur, potansiyel olarak kör edici makula dejenerasyonu vakalarının neredeyse yarısı ile ilişkilidir. Vücudun bağışıklık tepkilerinde rol oynayan bu genlerden bir veya daha fazlasının spesifik varyantları, incelenen makula dejenerasyonu hastalarının yüzde 74’ünde bulunmuştur. Diğer araştırmalar, retinadaki düşük oksijenli hücrelerin, retinada yeni kan damarlarının büyümesini uyaran vasküler endotelyal büyüme faktörü adı verilen bir protein ürettiğini göstermiştir.
Sarı nokta hastalığının tedavisi: kadınlarda daha yaygın
Sarı nokta hastalığı sadece yaşlı nüfusu etkilemekle kalmaz, aynı zamanda beyazlarda siyahlardan ve kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu için henüz kesin bir tedavi yoktur, ancak bazı tedaviler hastalığın ilerlemesini geciktirebilir ve hatta görmeyi iyileştirebilir. Makula dejenerasyonunun tedavisi, hastalığın erken, kuru formunun mu yoksa ciddi görme kaybına yol açabilen daha şiddetli, ıslak formunun mu olduğuna bağlıdır. Kuru makula dejenerasyonu için henüz bir tedavi yoktur, ancak diyet değişikliği ve çeşitli vitaminler ıslak formun ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir. Yaş form için, intravenöz radyoterapi ve intraoküler enjeksiyonları içeren fotodinamik terapi gibi kan damarlarının anormal büyümesini durdurmayı amaçlayan tedavilerin görmeyi iyileştirdiği gösterilmiştir.
Son güncelleme: 21 Şubat 2024
Yayın tarihi: 21 Şubat 2024