Gıda zehirlenmesine ne iyi gelir? Belirtiler ve tedavi | İşte Tüm Detaylar

Gıda zehirlenmesi kısaca, genellikle gastrointestinal sistemi etkileyen gıda kaynaklı bir hastalık olarak tanımlanabilir. Kimyasal maddeler, doğal gıda toksinleri, metaller, pestisitler, plastikler, deterjanlar, parazitler ve bakteri, küf ve maya gibi mikroorganizmalar gıda zehirlenmesine neden olabilen faktörlerdir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte, mide rahatsızlığı, ishal ve kusma sık görülen belirtilerdir. Gıda zehirlenmesinden kaçınmak için hijyenik koşullara dikkat edilmelidir. Küflü yiyeceklerin atılması, mutfak gereçlerinin iyice temizlenmesi ve yemeden önce meyve ve sebzelerin yıkanması alınabilecek önlemler arasındadır. Semptomların ciddiyetine ve zehirlenmeye neden olan faktörlere bağlı olarak, zehirlenenler uygun şekilde tedavi edilebilir. Tedaviler arasında sıvı replasmanı, probiyotikler, antibiyotikler ve antiparaziterler yer almaktadır.

Gıda zehirlenmesi nasıl meydana gelir?

Gıda zehirlenmesinin nedenleri genellikle üç ana nedene dayandırılabilir. Bu nedenler gıdalara bulaşan bakteriler, parazitler ve virüslerdir. Zehirlenmeye neden olan bu patojenler insanların yediği hemen hemen tüm gıdalarda bulunur. Ancak gıdalardaki patojenler pişirme sırasında ölmektedir. Bu nedenle gıda zehirlenmesi genellikle pişirilmeden çiğ olarak yenen gıdalardan kaynaklanır. Yiyecek hazırlarken hijyene dikkat etmek çok önemlidir. Ellerinizi yıkamazsanız veya yenecek gıdayı yıkamazsanız gıda zehirlenmesi meydana gelebilir. Ayrıca et, yumurta, süt ve süt ürünleri de sıklıkla kontamine olan gıdalardır. Bazı durumlarda, gıda zehirlenmesine su ile kontamine olan organizmalar da neden olabilir. Gıda zehirlenmesinin nedenleri kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Bağırsaklarda kolonize olan bakteriler, virüsler, parazitler, toksinler, toksin taşıyan veya toksin üreten mikroorganizmalar yiyecek ve içeceklere yerleşerek gıda zehirlenmesine neden olabilir.
• Zehirlenmenin en yaygın nedeni stafilokoklar, en tehlikeli ve hatta ölümcül toksin ise botulizmdir.
• Oda sıcaklığında uzun süre saklanan yiyecekler bozulabilir. Buzdolabında veya dondurucuda uzun süre saklanan yiyecekler de bozulabilir.
• Tuvaleti kullandıktan veya diğer kirleticilerle temas ettikten sonra eller yıkanmazsa ya da yiyecekler bu şekilde hazırlanmaz veya servis edilmezse, bu durum kontaminasyona yol açabilir.
• Gıda hazırlama sırasında mutfak gereçleri yıkanmazsa veya yemek yeme alanı temiz değilse maruziyet meydana gelebilir.
• Bebekler, çocuklar, yaşlılar, hamile kadınlar veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler gıda zehirlenmesi açısından daha yüksek risk altındadır.
• Zehirlenme riski yüksek olan gıdalar arasında süt ve süt ürünleri, kremalı gıdalar, tavuk, mayonez, yumurta ve yumurtalı yemekler, pişirildikten sonra uygun koşullarda saklanmayan et ve deniz ürünleri yer almaktadır. Düşük riskli gıdalar arasında kurutulmuş ve salamura gıdalar, yüksek tuz ve şeker içeriği ve koruyucu katkı maddeleri yer almaktadır.

Gıda zehirlenmesini nasıl fark edersiniz?

Gıda kaynaklı hastalıklarda patojenler genellikle ağız yoluyla alınır ve sindirim sistemine yerleşerek enfeksiyona neden olabilir. Zehirlenme bir dizi semptomla karakterize edilir. Her vakada tüm belirtiler bir arada görülmez ve belirtilerin şiddeti zehirlenmenin nedenine bağlı olarak değişebilir. Gıda zehirlenmesi, etkilenen kişinin gösterdiği belirtilerle tanınır, bu nedenle belirtileri iyi anlamak önemlidir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Baş ağrısı
• Ateş,
• Mide rahatsızlığı, ağrı, bulantı ve kramplar,
• Kanlı dışkı ve ishal,
• Bulanık veya çift görme,
• Uzuvlarda hareketlilik kaybı,
• Yutma güçlükleri,
• Ciltte karıncalanma ve uyuşma,
• Zayıflık ve halsizlik,
• Ses değişiklikleri,
• Az idrara çıkma veya hiç çıkmama,
• Baş dönmesi
• Sık kusma,
• Solunum güçlüğü,
• İrritabl bağırsak sendromu,
• Eklemlerde artrit, şişme ve ağrı,
• Aşırı susama ve ağız kuruluğu,
• Siyah ve katran renginde dışkı,
• Rektumda şiddetli ağrı,
• Düşünce ve davranış değişiklikleri.

Gıda zehirlenmesine ne yardımcı olur? Gıda zehirlenmesi nasıl bulaşır?

Gıda zehirlenmesinin tedavisi, semptomların ne kadar şiddetli olduğuna ve hastalığa neyin neden olduğuna bağlıdır. İlaç tedavisi nadir bir yöntemdir. Hastalığa neden olan etken bakteri, virüs ve parazit gibi patojenler ise ilaç tedavisi tercih edilebilir. Gıda zehirlenmesini tedavi etmenin amacı mevcut semptomları hafifletmek ve daha fazla kötüleşmeyi önlemektir. Olası tedavi yöntemleri ve iyi uygulama seçenekleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Bol bol dinlenmek, gıda zehirlenmesinin neden olduğu yorgunluk benzeri semptomları hafifletmeye yardımcı olur.
• Zehirlenme belirtileri başladıktan sonra, birkaç saat boyunca hiçbir şey yemeyin veya içmeyin. Yeme ve içmeye yeniden başlandığında hafif yemekler tercih edilmelidir.
• Dehidrasyon, gıda ile ilgili en yaygın komplikasyonlardan biridir. Dehidrasyon mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmelidir, aksi takdirde istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Dehidrasyona ishal ve kusma neden olur. Ağır dehidrasyon vakalarında hastaya doğrudan damar yoluyla intravenöz sıvılar verilmelidir. Bu işlem bir doktor gözetiminde yapılmalıdır.
• Antibiyotikler ve antiparaziterler, hastalığa neden olan bakteri ve parazitlerin neden olduğu enfeksiyonları tedavi etmek için doktorlar tarafından reçete edilebilir. Bazı ilaç grupları da bulantı, kusma ve ishal gibi semptomları tedavi etmek için sağlık uzmanları tarafından önerilebilir.
• Gıda zehirlenmesi bağırsak mikrobiyotasındaki iyi ve kötü bakterilerin dengesini bozabilir. Probiyotikler bağırsak biyomunu kontrol altında tutmaya yardımcı olan organizmalardır. Bu nedenle, zehirlenme durumunda probiyotik almak dengeyi yeniden sağlamak için faydalıdır.
• BRAT diyeti mide sorunlarını çözmede yardımcıdır. Muz ve pirinç gibi hafif yiyecekler, daha küçük porsiyonlar ve yağsız yemekler tercih edilebilir. Ayrıca, geleneksel tıp uygulamalarının bir parçası olan bitki çayları semptomları hafifletmek için tercih edilebilir.

Gıda zehirlenmesini nasıl önlersiniz?

Gıdalar mikroorganizmalarla temas ettiğinde kontamine olur ve sağlık için potansiyel bir risk oluşturur. Bu nedenle gıdanın satın alınmasından hazırlanmasına kadar her aşamanın hijyenik koşullarda gerçekleştirilmesi gerekir. Gıda zehirlenmelerini önlemek için alınabilecek tedbirler sadece tüketiciler tarafından alınmaz. Gıdayı toplayan, işleyen ve hazırlayan kişiler de sürecin her aşamasında özen göstermelidir. Gıda zehirlenmelerini önlemek için alınabilecek önlemler şu şekilde sıralanabilir

• Alışveriş yaparken sağlam, hasar görmemiş ve bozulmamış gıdaları tercih edin.
• Satın alınan ürünlerin son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir.
• Özellikle hastalığa neden olabilecek küflü yiyecekler tüketilmemelidir.
• Çiğ yenen meyve ve sebzeler, kuru meyveler, balık ve yumurtalar tüketilmeden veya hazırlanmadan önce iyice yıkanmalıdır.
• Sağlıklı yumurtalar seçilmelidir. Kırık, çatlak veya kirli yumurtalar satın alınmamalı ve ambalaj üzerindeki son kullanma tarihi kontrol edilmelidir.
• Kıyma ve sakatat taze olarak yenmeli ve uzun süre saklanmamalıdır. Et tüketilmeyecekse derin dondurucuda 1 hafta, buzlukta ise 3-4 ay saklanabilir.
• Gıdaların saklanması için gerekli koşullara uyulmalıdır. Süt, krema, süt ürünleri, deniz ürünleri, et yemekleri, sosis, salam, yumurta ve benzeri gıdalar 5 °C’nin altında saklanmalıdır.
• Hazırlık, depolama ve servis için kullanılan mutfak gereçlerinde patojenlerin üremesi engellenmelidir. Çizilmiş veya çatlamış tabak ve bardaklar kullanılmamalıdır.
• Dondurulmuş gıdalar çözüldükten sonra tekrar dondurulmamalıdır.
• Pişirme genellikle dış kısımdaki mikroorganizmaları tamamen öldürür, ancak iç kısım iyi pişmezse mikroorganizmalar ölmez. Bu nedenle özellikle büyük et parçaları iyice pişirilmelidir.
• Çiğ ve pişmiş yiyecekler ayrı ayrı saklanmalıdır.
• Açıkta satılan yiyecekler satın alınmamalıdır.
• Yemekler taze ve tüketime uygun miktarlarda hazırlanmalıdır.
• Kapaklı çöp kutuları kullanılmalıdır.
• Buzdolabının içi düzenli aralıklarla temizlenmelidir.

Gıda zehirlenmesinden sonra nasıl beslenmeliyim?

Gıda zehirlenmesinden sonra hastanın yiyecek ve içecek tüketmeden önce bir süre midesini dinlendirmesi önerilir. Birkaç saatlik aradan sonra hasta mideye yük getirmeyen hafif içecekler tüketebilir. Enerji ihtiyacını karşılamak için su, dondurma ve az şekerli içecekler tüketilebilir. Kişi kendini yemeye hazır hissettiğinde, küçük lokmalar ve yumuşak yiyeceklerle başlayabilir. Favori yiyecek ve içecekler arasında tuzlu krakerler, kızarmış ekmek, muz, pirinç, yulaf ezmesi, patates, pişmiş sebzeler, tavuk suyu, et suyu ve az yağlı yiyecekler yer alır. Kişi kendini daha iyi hissettiğinde, yavaş yavaş eski diyetine dönebilir.

Gıda zehirlenmesi hala yaygın bir sağlık sorunudur. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, gıdalardaki patojenlerle temastan daha ciddi şekilde etkilenebilir. Siz ya da sevdikleriniz gıda zehirlenmesi belirtileri gösteriyorsanız mutlaka bir doktora başvurmalısınız.